17 มิถุนายน 2564

ชีวประวัติและผลงานของหมอลำราตรี ศรีวิไล

 ชีวประวัติและผลงานของหมอลำราตรี ศรีวิไล

        จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องพบว่ามีงานวิจัยที่ศึกษาชีวประวัติของหมอลำราตรี ศรีวิไลได้แก่ วุฒิศักดิ์ กะตะศิลา (2541) ศึกษาวิจัยเรื่อง บทบาทของหมอลำราตรี ศรีวิไล จักฤกษ รักษาจันทร์ (2554) ศึกษาวิธีการร้องหมอลำ  แม่ครูราตรี ศรีวิไล และสุภารณี  สาระสา (2555) ได้ศึกษาวิธีการร้อง หมอลำกลอน ของราตรีศรีวิไล บงสิทธิพร และยังมีงานเอกสารประกอบการพิจารณาคัดเลือกศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (หมอลำ) ประจำปีพุทธศักราช 2557 นางราตรีศรีวิไล บงสิทธิพร (2557) ที่ได้นำเสนอประวัติและผลงานของหมอลำราตรี ศรีวิไลเอาไว้ ซึ่งข้อมูลเนื้อหาจากเอกงานวิจัยของผู้วิจัยทั้ง 3 ท่านกับเอกสารประกอบการพิจารณาคัดเลือกศิลปินแห่งชาติ ของนางราตรีศรีวิไล บงสิทธิพร มีความข้อมูลเกี่ยวกับชีวประวัติและผลงานที่สอดคล้องกัน ผู้วิจัยจึงสรุปรวบรัดเนื้อหาสาระให้กระซับเพื่อให้เข้าใจง่ายยิ่งขึ้น ประกอบด้วย 5 ประการ คือ  ชีวประวัติของหมอลำราตรี ศรีวิไล ผลงานที่สร้างสรรค์ การถ่ายทอดองค์ความรู้หมอลำ รางวัลและเกียรติคุณที่ได้รับ และการทำคุณประโยชน์เพื่อสังคมด้านวิชาการ ดังรายละเอียดต่อไปนี้

กลอนลำ

 กลอนลำ

                   กลอน หมายถึง คำประพันธ์ ที่มีสัมผัส เช่นโคลง ฉันท์ กาพย์ หรือร่าย กลอนเป็นลำนำขับร้อง คือ บทละคร สักวา บทดอกสร้อย เป็นเพลง คือ กลอนตลาด (ราชบัณฑิตยสถาน,  2542)

                   กลอนลำเป็นบทร้อยกรอง ประพันธ์โดยครูผู้แต่งกลอนลำ หมอลำใช้ลำเมื่อทำการแสดง ทำนองลำที่นิยมใช้มี 5 ทำนอง คือ ทำนองลำทางสั้น ทำนองลำทางยาว ทำนองลำเต้ย ทำนองลำเพลิน และทำนองลำเดิน (พงษ์ศักดิ์  ฐานสินพล ,  2526  อ้างจาก เจริญชัย  ชนไพโรจน์ 2526;  20-27)

หมอลำอีสาน

 หมอลำอีสาน

ภาคอีสานมีศิลปะการแสดงที่เรียกว่า หมอลำ ซึ่งเป็นมรดกตกทอดจากบรรพบุรุษอีสานที่ได้สร้างสรรค์ไว้ จนถึงลูกหลาน หมอลำ เป็นทั้งผู้ให้ความบันเทิง และเป็นทั้งครุโดยใช้กลอนลำเป็นสื่อในการให้ความรู้แก่ชาวบ้าน เช่น ด้านการศึกษา ด้านการเมือง ด้านสาธารณสุข ฯลฯ และคนดูสามารถเลือกที่จะดูหมอลำได้หลายประเภทอีกด้วย เช่น กลุ่มวัยรุ่นชอบดูหมอลำซิ่ง กลุ่มผู้สูงอายุตั้งแต่  40-80  ปี ชอบดูหมอลำกลอน กลุ่มบุคคลทั่วไปชอบดูลำเรื่องต่อกลอน เป็นต้น ซึ่งหมอลำได้เอื้อความบันเทิงให้กับคนดูได้หลายรูปแบบ จึงทำให้หมอลำยั่งยืนสืบต่อมาจนถึงวันนี้ได้ นอกจากการแสดงเพื่อให้ความบันเทิงแล้วในด้านความเจ็บป่วย หมอลำก็มีบทบาทไปช่วยบำบัดรักษาอีกด้วย เช่น หมอลำผีฟ้า เป็นต้น

วัฒนธรรมอีสาน

 

วัฒนธรรมอีสาน

1.3.1    ความหมายของวัฒนธรรม

                   อัมพร  สุคันธวนิช  และศรีรัฐ โกวงศ์ (2555)  ได้กล่าวว่า วัฒนธรรม หมายถึง ทุกสิ่งทุกอย่างที่มนุษย์สร้างขึ้นเพื่อนำมาใช้ในการดำรงชีพจนทำให้กลุ่มคนในสังคมยอมรับและพร้อมที่จะปฏิบัติร่วมกัน ซึ่งหากสังคมใดสังคมหนึ่งยอมรับและนำไปใช้แล้วก็ถือว่าเป็นวัฒนธรรมของสังคมนั้นไป

                   วิศาล  ศรีมหาวโร (2556) ได้กล่าวว่า วัฒนธรรม หมายถึง การดำเนินชีวิตของกลุ่มคนที่มีแบบแผน มีการถ่ายทอดเรียนรู้ระหว่างกลุ่มคนในสังคมเดียวกันผ่าน ความเชื่อ ค่านิยม และทัศนคติ ซึ่งเป็นการเรียนรู้ทางสังคมจากคนกลุ่มหนึ่งไปยังอีกลุ่มอย่างไม่ขาดสาย

สังคมอีสาน

 สังคมอีสาน

          สังคม คือ การอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่ม เพื่อให้เข้าใจเรื่องของสังคมมากยิ่งขึ้นผู้วิจัยขอนำเสนอ ความหมาย ลักษณะองค์ประกอบของสังคม เพื่อจะได้เข้าใจสังคมในภาพรวมของสากล และสังคมเฉพาะถิ่นอีสาน พอสังเขปดังนี้

1.2.1    ความหมายของสังคม

                             ปรีชา คุวินทร์พันธุ์  (2553)  ได้สรุปความหมายของสังคมไว้หลายมุมมองดังนี้

                              สังคม คือ การอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่มในที่แห่งเดียวกันเป็นเวลายาวนานมีการสร้างกติกาขึ้นมาใช้ร่วมกันจนกลายเป็นวัฒนธรรมจนทำให้สังคมอยู่กันอย่างสงบสุข

ภาคอีสาน

 ภาคอีสาน

                   คำว่า อีสาน ตามพจนานุกรม ปี พ.. 2525 มีความหมายว่า ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ภาษาสันสกฤต อ่านว่า อีศาน มีความหมายว่า พระศิวะ หรือพระรุทระ (ราชบัณฑิตยสถาน,  2525)

                   ภาคอีสานในปัจจุบันประกอบด้วย  20  จังหวัด สามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ได้เป็น 1) กลุ่มอีสานเหนือ ได้แก่ จังหวัดหนองคาย เลย อุดรธานี หนองบัวลำภู กาฬสินธุ์ และขอนแก่น 2) อีสานกลาง ได้แก่ สกลนคร นครพนม มุกดาหาร อำนาจเจริญ ยโสธร ร้อยเอ็ด มหาสารคาม และชัยภูมิ 3) อีสานใต้ ได้แก่ นครราชสีมา บุรีรัมย์ สุรินทร์ ศรีสะเกษ และอุบลราชธานี ซึ่งพื้นที่ในภาคอีสานมีทั้งหมด 170,218 ตารางกิโลเมตร หรือ 1 ใน 3 ของพื้นที่ประเทศไทย มีประชากร 21,775,407 คน ด้วยพื้นที่ขนาดใหญ่ของภาคอีสาน รวมถึงมีประชากรที่มากที่สุดในประเทศไทยจึงส่งผลให้ประชากรที่อาศัยอยู่ในภาคอีสานมีหลายกลุ่มวัฒนธรรมด้วยกันที่อีสานมีหลายกลุ่มวัฒนธรรม  อาจเป็นเพราะว่าบางส่วนเกิดจากลักษณะภูมิศาสตร์ที่ติดกับประเทศเพื่อนบ้าน ได้แก่ ทิศตะวันออกและทิศเหนือติดแม่น้ำโขง ทิศใต้ติดประเทศกัมพูชา และทิศตะวันตกติดกับภาคกลาง เป็นต้น (สุจิตต์ วงศ์เทศ,  2543; สุวิทย์   ธีรศาสนวัต,  2557)

บทความที่ได้รับความนิยม

ข่าวเรียกบรรจุครูทั่วไทย อ่านต่อได้ที่: http://www.kruwandee.com/widget.html

ศิลปวัฒนธรรมลุ่มน้ำโขง: วรรณกรรมท้องถิ่นอีสาน

ศิลปวัฒนธรรมลุ่มน้ำโขง: วรรณกรรมท้องถิ่นอีสาน
ศิลปวัฒนธรรมลุ่มน้ำโขง: วรรณกรรมท้องถิ่นอีสาน