ศิลปวัฒนธรรมลุ่มน้ำโขง: 2021

27 ธันวาคม 2564

ตลาดศิลปะ คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

Open Art Yard เปิดอาร์ตลาด Music & Art Exhibition ศุกร์ที่ 24 ธันวาคม 2564 เวลา 16.00-24.00 น. หอศิลป์ FAG คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น หอศิลป์คณะศิลปกรรมศาสตร์

เทศกาลงาน ร้อยแก่นสาร*สินธุ์ ประจำปี 2564

แปลงกังหัน คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

ทุ่งหญ้าท้องนา

พิธีบวงสรวงเจ้าพ่อมอดินแดง มหาวิทยาลัยขอนแก่น จัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในวันที่ 14 พฤศจิกายน เพื่อสักการะเจ้าพ่อมอดินแดง สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวมหาวิทยาลัยขอนแก่นและคนในพื้นที่ให้ความเคารพนับถือ

ประวัติความเป็นมา

เจ้าพ่อมอดินแดงเป็นที่รู้จักและเคารพนับถือของชาวมหาวิทยาลัยขอนแก่นและประชาชนในพื้นที่มาอย่างยาวนาน มีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า เดิมทีบริเวณนี้เป็นป่ารกทึบ มีจอมปลวกขนาดใหญ่อยู่ ชาวบ้านเรียกจอมปลวกนี้ว่า "มอดินแดง" ต่อมาเมื่อมีการตั้งมหาวิทยาลัยขอนแก่น จึงมีการสร้างศาลเพียงตาไว้เพื่อสักการะเจ้าพ่อมอดินแดง และมีการจัดพิธีบวงสรวงเป็นประจำทุกปี

ความสำคัญ

พิธีบวงสรวงเจ้าพ่อมอดินแดงเป็นกิจกรรมที่สำคัญของมหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นการแสดงออกถึงความเคารพและความกตัญญูต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ปกปักษ์รักษาและคุ้มครองชาวมหาวิทยาลัยขอนแก่นและประชาชนในพื้นที่ นอกจากนี้ยังเป็นการสร้างความเป็นสิริมงคลและความสามัคคีในหมู่คณะ

สิ่งที่น่าสนใจ

* พิธีบวงสรวง: ในวันประกอบพิธี จะมีการจัดเครื่องบวงสรวงและมีการแสดงทางวัฒนธรรมเพื่อสักการะเจ้าพ่อมอดินแดง

* บรรยากาศ: บริเวณศาลเจ้าพ่อมอดินแดงจะมีบรรยากาศที่เงียบสงบและร่มรื่น เหมาะสำหรับการมาสักการะและทำสมาธิ

การเดินทาง

ศาลเจ้าพ่อมอดินแดงตั้งอยู่บริเวณมหาวิทยาลัยขอนแก่น การเดินทางสามารถทำได้โดยรถยนต์ส่วนตัวหรือรถโดยสารประจำทาง

ข้อแนะนำ

* ควรแต่งกายสุภาพเรียบร้อยเมื่อเข้าร่วมพิธี

* ควรเคารพสถานที่และงดส่งเสียงดัง

* สามารถถ่ายรูปได้ แต่ไม่ควรสัมผัสเครื่องบวงสรวง

หากท่านใดสนใจเข้าร่วมพิธีบวงสรวงเจ้าพ่อมอดินแดง สามารถติดตามข่าวสารและข้อมูลเพิ่มเติมได้จากเว็บไซต์หรือโซเชียลมีเดียของมหาวิทยาลัยขอนแก่น

นาค15ตระกูล

นาค 15 ตระกูล เป็นประติมากรรมที่ตั้งอยู่บริเวณบึงสีฐาน มหาวิทยาลัยขอนแก่น มีการจัดพิธีสักการะในช่วงเทศกาลสำคัญ เช่น งานลอยกระทง

ความเป็นมา

ความเชื่อเรื่องพญานาคมีความผูกพันกับวัฒนธรรมอีสานและล้านช้าง มีการนับถือพญานาคในฐานะผู้ดูแลรักษาน่านน้ำและเป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์ การสร้างประติมากรรมนาค 15 ตระกูล สะท้อนถึงความเชื่อนี้ โดยมีความเชื่อว่านาค 15 ตระกูลมีความเกี่ยวข้องกับการสร้างอาณาจักรล้านช้าง ซึ่งเป็นรากฐานของวัฒนธรรมอีสาน

ความสำคัญ

* เป็นสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมและความเชื่อของชาวอีสาน

* เป็นสถานที่สำหรับสักการะและขอพร

* เป็นจุดท่องเที่ยวและแลนด์มาร์คสำคัญของมหาวิทยาลัยขอนแก่น

สิ่งที่น่าสนใจ

* ประติมากรรมนาค 15 ตระกูลที่มีความสวยงามและยิ่งใหญ่

* พิธีกรรมสักการะในช่วงเทศกาลสำคัญ เช่น งานลอยกระทง

* บรรยากาศริมบึงสีฐานที่สวยงามและร่มรื่น

ข้อมูลเพิ่มเติม

* ประติมากรรมนาค 15 ตระกูล ตั้งอยู่บริเวณบึงสีฐาน มหาวิทยาลัยขอนแก่น

* มีการจัดพิธีสักการะในช่วงเทศกาลสำคัญ เช่น งานลอยกระทง

* เป็นจุดท่องเที่ยวและแลนด์มาร์คสำคัญของมหาวิทยาลัยขอนแก่น

หากท่านใดสนใจ สามารถเดินทางไปเยี่ยมชมและสักการะนาค 15 ตระกูลได้ที่มหาวิทยาลัยขอนแก่น

ดอกตีนเป็ด

บทความวิชาการเรื่อง: ท้าวบาเจียง นางมะโรง: วิเคราะห์ความสัมพันธ์เหตุการณ์รักสามเส้าระหว่างนิทานลาวแขวงจำปาสัก และไทยอีสานสู่การประพันธ์กลอนลำบทโศกทำนองขอนแก่น

การห้ามสร้างบ้านทับจอมปลวกเป็นความเชื่อที่มีอยู่ในหลายวัฒนธรรม รวมถึงในประเทศไทยด้วย โดยมีความเชื่อว่าจอมปลวกเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์และเป็นที่สิงสถิตของสิ่งมีชีวิตบางอย่าง การสร้างบ้านทับจอมปลวกจึงอาจเป็นการลบหลู่สิ่งศักดิ์สิทธิ์และอาจนำมาซึ่งความโชคร้าย

ความเชื่อเกี่ยวกับการสร้างบ้านทับจอมปลวก

* ความเชื่อทางศาสนา: ในบางศาสนาเชื่อว่าจอมปลวกเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์และเป็นที่สิงสถิตของเทพเจ้าหรือวิญญาณ การสร้างบ้านทับจอมปลวกจึงอาจเป็นการลบหลู่และนำมาซึ่งความโชคร้าย

* ความเชื่อทางไสยศาสตร์: ในบางวัฒนธรรมเชื่อว่าจอมปลวกเป็นสถานที่ที่มีพลังงานบางอย่าง การสร้างบ้านทับจอมปลวกอาจเป็นการรบกวนพลังงานและนำมาซึ่งความเดือดร้อน

* ความเชื่อพื้นบ้าน: ในหลายท้องถิ่นมีความเชื่อว่าจอมปลวกเป็นที่อยู่ของผีหรือวิญญาณ การสร้างบ้านทับจอมปลวกอาจเป็นการรบกวนและนำมาซึ่งอันตราย

ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากการสร้างบ้านทับจอมปลวก

* ปัญหาทางสุขภาพ: บางคนเชื่อว่าการสร้างบ้านทับจอมปลวกอาจทำให้ผู้อาศัยเจ็บป่วยหรือประสบกับปัญหาทางสุขภาพ

* ปัญหาทางการเงิน: บางคนเชื่อว่าการสร้างบ้านทับจอมปลวกอาจทำให้ผู้อาศัยประสบกับปัญหาทางการเงินหรือธุรกิจ

* ปัญหาในครอบครัว: บางคนเชื่อว่าการสร้างบ้านทับจอมปลวกอาจทำให้เกิดความขัดแย้งหรือปัญหาในครอบครัว

ข้อควรพิจารณา

* ความเชื่อส่วนบุคคล: ความเชื่อเกี่ยวกับการสร้างบ้านทับจอมปลวกเป็นเรื่องส่วนบุคคล ควรพิจารณาตามความเชื่อและวิจารณญาณของแต่ละบุคคล

* ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์: ปัจจุบันยังไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ยืนยันว่าการสร้างบ้านทับจอมปลวกจะส่งผลกระทบตามความเชื่อ

* ความเหมาะสม: การสร้างบ้านควรคำนึงถึงความเหมาะสมและความปลอดภัย หากจอมปลวกมีขนาดใหญ่หรืออยู่ในตำแหน่งที่ไม่เหมาะสม อาจส่งผลกระทบต่อโครงสร้างของบ้าน

คำแนะนำ

หากท่านใดมีความกังวลเกี่ยวกับการสร้างบ้านทับจอมปลวก ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญหรือผู้ที่มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องนี้ เพื่อขอคำแนะนำและพิจารณาถึงความเหมาะสมในการสร้างบ้าน

บริเวณจัดงานลอยกระทง มหาวิทยาลัยขอนแก่น ปี2564

ดอกไม้ฤดูหนาว

หนังสือวรรณกรรมกลอนลำอีสานออนไลน์: บุญจันทร์ เพชรเมืองเลย

หนังสือวรรณกรรมกลอนลำอีสานออนไลน์

https://online.pubhtml5.com/crsef/rrky/#p=1

ปรัชญาในกลอนลำของหมอลำกลอนอีสาน [วิทยานิพนธ์ ปริญญาเอก]

27 กรกฎาคม 2564

หมอลำปริญญาเอก คนแรกของกลุ่มวิชาศิลปะการแสดงหมอลำ (หลักสูตรวิจัยวัฒนธรรม ศิลปกรรมและการออกแบบ)

ชีวประวัติและผลงานของหมอลำราตรี ศรีวิไล

ชีวประวัติและผลงานของหมอลำราตรี ศรีวิไล

จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องพบว่ามีงานวิจัยที่ศึกษาชีวประวัติของหมอลำราตรี ศรีวิไลได้แก่ วุฒิศักดิ์ กะตะศิลา (2541) ศึกษาวิจัยเรื่อง บทบาทของหมอลำราตรี ศรีวิไล จักฤกษ รักษาจันทร์ (2554) ศึกษาวิธีการร้องหมอลำ แม่ครูราตรี ศรีวิไล และสุภารณี สาระสา (2555) ได้ศึกษาวิธีการร้อง “หมอลำกลอน” ของราตรีศรีวิไล บงสิทธิพร และยังมีงานเอกสารประกอบการพิจารณาคัดเลือกศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (หมอลำ) ประจำปีพุทธศักราช 2557 นางราตรีศรีวิไล บงสิทธิพร (2557) ที่ได้นำเสนอประวัติและผลงานของหมอลำราตรี ศรีวิไลเอาไว้ ซึ่งข้อมูลเนื้อหาจากเอกงานวิจัยของผู้วิจัยทั้ง 3 ท่านกับเอกสารประกอบการพิจารณาคัดเลือกศิลปินแห่งชาติ ของนางราตรีศรีวิไล บงสิทธิพร มีความข้อมูลเกี่ยวกับชีวประวัติและผลงานที่สอดคล้องกัน ผู้วิจัยจึงสรุปรวบรัดเนื้อหาสาระให้กระซับเพื่อให้เข้าใจง่ายยิ่งขึ้น ประกอบด้วย 5 ประการ คือ ชีวประวัติของหมอลำราตรี ศรีวิไล ผลงานที่สร้างสรรค์ การถ่ายทอดองค์ความรู้หมอลำ รางวัลและเกียรติคุณที่ได้รับ และการทำคุณประโยชน์เพื่อสังคมด้านวิชาการ ดังรายละเอียดต่อไปนี้

กลอนลำ

กลอนลำ

กลอน หมายถึง คำประพันธ์ ที่มีสัมผัส เช่นโคลง ฉันท์ กาพย์ หรือร่าย กลอนเป็นลำนำขับร้อง คือ บทละคร สักวา บทดอกสร้อย เป็นเพลง คือ กลอนตลาด (ราชบัณฑิตยสถาน, 2542)

กลอนลำเป็นบทร้อยกรอง ประพันธ์โดยครูผู้แต่งกลอนลำ หมอลำใช้ลำเมื่อทำการแสดง ทำนองลำที่นิยมใช้มี 5 ทำนอง คือ ทำนองลำทางสั้น ทำนองลำทางยาว ทำนองลำเต้ย ทำนองลำเพลิน และทำนองลำเดิน (พงษ์ศักดิ์ ฐานสินพล , 2526 อ้างจาก เจริญชัย ชนไพโรจน์ 2526; 20-27)

หมอลำอีสาน

ภาคอีสานมีศิลปะการแสดงที่เรียกว่า “หมอลำ” ซึ่งเป็นมรดกตกทอดจากบรรพบุรุษอีสานที่ได้สร้างสรรค์ไว้ จนถึงลูกหลาน หมอลำ เป็นทั้งผู้ให้ความบันเทิง และเป็นทั้งครุโดยใช้กลอนลำเป็นสื่อในการให้ความรู้แก่ชาวบ้าน เช่น ด้านการศึกษา ด้านการเมือง ด้านสาธารณสุข ฯลฯ และคนดูสามารถเลือกที่จะดูหมอลำได้หลายประเภทอีกด้วย เช่น กลุ่มวัยรุ่นชอบดูหมอลำซิ่ง กลุ่มผู้สูงอายุตั้งแต่ 40-80 ปี ชอบดูหมอลำกลอน กลุ่มบุคคลทั่วไปชอบดูลำเรื่องต่อกลอน เป็นต้น ซึ่งหมอลำได้เอื้อความบันเทิงให้กับคนดูได้หลายรูปแบบ จึงทำให้หมอลำยั่งยืนสืบต่อมาจนถึงวันนี้ได้ นอกจากการแสดงเพื่อให้ความบันเทิงแล้วในด้านความเจ็บป่วย หมอลำก็มีบทบาทไปช่วยบำบัดรักษาอีกด้วย เช่น หมอลำผีฟ้า เป็นต้น

วัฒนธรรมอีสาน

วัฒนธรรมอีสาน

1.3.1 ความหมายของวัฒนธรรม

อัมพร สุคันธวนิช และศรีรัฐ โกวงศ์ (2555) ได้กล่าวว่า วัฒนธรรม หมายถึง ทุกสิ่งทุกอย่างที่มนุษย์สร้างขึ้นเพื่อนำมาใช้ในการดำรงชีพจนทำให้กลุ่มคนในสังคมยอมรับและพร้อมที่จะปฏิบัติร่วมกัน ซึ่งหากสังคมใดสังคมหนึ่งยอมรับและนำไปใช้แล้วก็ถือว่าเป็นวัฒนธรรมของสังคมนั้นไป

วิศาล ศรีมหาวโร (2556) ได้กล่าวว่า วัฒนธรรม หมายถึง การดำเนินชีวิตของกลุ่มคนที่มีแบบแผน มีการถ่ายทอดเรียนรู้ระหว่างกลุ่มคนในสังคมเดียวกันผ่าน ความเชื่อ ค่านิยม และทัศนคติ ซึ่งเป็นการเรียนรู้ทางสังคมจากคนกลุ่มหนึ่งไปยังอีกลุ่มอย่างไม่ขาดสาย

สังคมอีสาน

สังคมอีสาน

สังคม คือ การอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่ม เพื่อให้เข้าใจเรื่องของสังคมมากยิ่งขึ้นผู้วิจัยขอนำเสนอ ความหมาย ลักษณะองค์ประกอบของสังคม เพื่อจะได้เข้าใจสังคมในภาพรวมของสากล และสังคมเฉพาะถิ่นอีสาน พอสังเขปดังนี้

1.2.1 ความหมายของสังคม

ปรีชา คุวินทร์พันธุ์ (2553) ได้สรุปความหมายของสังคมไว้หลายมุมมองดังนี้

สังคม คือ การอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่มในที่แห่งเดียวกันเป็นเวลายาวนานมีการสร้างกติกาขึ้นมาใช้ร่วมกันจนกลายเป็นวัฒนธรรมจนทำให้สังคมอยู่กันอย่างสงบสุข

ภาคอีสาน

ภาคอีสาน

คำว่า อีสาน ตามพจนานุกรม ปี พ.ศ. 2525 มีความหมายว่า ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ภาษาสันสกฤต อ่านว่า อีศาน มีความหมายว่า พระศิวะ หรือพระรุทระ (ราชบัณฑิตยสถาน, 2525)

ภาคอีสานในปัจจุบันประกอบด้วย 20 จังหวัด สามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ได้เป็น 1) กลุ่มอีสานเหนือ ได้แก่ จังหวัดหนองคาย เลย อุดรธานี หนองบัวลำภู กาฬสินธุ์ และขอนแก่น 2) อีสานกลาง ได้แก่ สกลนคร นครพนม มุกดาหาร อำนาจเจริญ ยโสธร ร้อยเอ็ด มหาสารคาม และชัยภูมิ 3) อีสานใต้ ได้แก่ นครราชสีมา บุรีรัมย์ สุรินทร์ ศรีสะเกษ และอุบลราชธานี ซึ่งพื้นที่ในภาคอีสานมีทั้งหมด 170,218 ตารางกิโลเมตร หรือ 1 ใน 3 ของพื้นที่ประเทศไทย มีประชากร 21,775,407 คน ด้วยพื้นที่ขนาดใหญ่ของภาคอีสาน รวมถึงมีประชากรที่มากที่สุดในประเทศไทยจึงส่งผลให้ประชากรที่อาศัยอยู่ในภาคอีสานมีหลายกลุ่มวัฒนธรรมด้วยกันที่อีสานมีหลายกลุ่มวัฒนธรรม อาจเป็นเพราะว่าบางส่วนเกิดจากลักษณะภูมิศาสตร์ที่ติดกับประเทศเพื่อนบ้าน ได้แก่ ทิศตะวันออกและทิศเหนือติดแม่น้ำโขง ทิศใต้ติดประเทศกัมพูชา และทิศตะวันตกติดกับภาคกลาง เป็นต้น (สุจิตต์ วงศ์เทศ, 2543; สุวิทย์ ธีรศาสนวัต, 2557)

องค์ความรู้เกี่ยวกับ หมอลำ กลอนลำ และหมอลำกลอน

ภาพสะท้อนสังคมและวัฒนธรรมอีสานในกลอนลำอีสาน

การวิเคราะห์ภาพสะท้อนในกลอนลำของหมอลำราตรี ศรีวิไล ที่สอดคล้องกับทฤษฏีสุนทรียศาสตร์ สารัตถะสำคัญของบทประพันธ์

10 พฤษภาคม 2564

พระศรี มหาวิทยาลัยขอนแก่น

เชิดชูศิลปินมรดก มหาวิทยาลัยขอนแก่น ปี 2563

วัดธาตุ จังหวัดขอนแก่น

วัดธาตุ จังหวัดขอนแก่น เป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองของจังหวัด ตั้งอยู่ที่ถนนกลางเมือง ในเขตเทศบาลนครขอนแก่น เดิมชื่อว่า "วัดกลาง" แต่ชาวบ้านเรียกกันว่า "วัดธาตุ" ตามเจดีย์ทรงลังแบบล้านช้างที่ตั้งอยู่ภายในวัด

วัดธาตุเป็นวัดสำคัญของจังหวัดขอนแก่น มีประเพณีที่สำคัญคือ บุญเดือนหก หรือบุญวิสาขบูชา ที่ชาวบ้านจะมารวมตัวกันในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 เพื่อทำบุญตักบาตร ฟังเทศน์ ถวายทาน และเวียนเทียน

นอกจากนี้ วัดธาตุยังมีสถาปัตยกรรมที่งดงาม เช่น พระอุโบสถ เจดีย์ทรงลัง และหอระฆัง ให้นักท่องเที่ยวได้ชื่นชม

งานบุญเดือนห้า มหาวิทยาลัยขอนแก่น ปี 2564

พระลับ จังหวัดขอนแก่น

พระลับเป็นพระพุทธรูปสำคัญคู่บ้านคู่เมืองของจังหวัดขอนแก่น ประดิษฐานอยู่ที่วัดธาตุ พระอารามหลวง

ประวัติความเป็นมา

สันนิษฐานว่าพระลับถูกสร้างขึ้นโดยพระเจ้าโพธิสาร พระมหาธรรมิกราชาธิราช ประมาณปี พ.ศ. 2068 ณ นครหลวงพระบาง แล้วมอบให้แก่เชื้อพระวงศ์เพื่อนำไปเป็นสิริมงคลในการสร้างบ้านสร้างเมือง

ต่อมาเมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหารา ยกฐานะบ้านบึงบอนขึ้นเป็น "เมืองขอนแก่น" และตั้งให้ "ท้าวศักดิ์" ซึ่งเป็น "ท้าวเพียเมืองแพน" เขตเมืองสุวรรณภูมิเป็นเจ้าเมืองขอนแก่นคนแรก ท้าวเพียเมืองแพนได้นำพระลับมาประดิษฐานไว้ที่วัดธาตุ เพื่อให้ประชาชนได้กราบไหว้บูชา

ลักษณะและความสำคัญ

พระลับเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย มีพุทธลักษณะงดงาม ชาวบ้านเชื่อกันว่าเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่ช่วยปกป้องคุ้มครองเมืองขอนแก่นให้แคล้วคลาดจากภัยอันตราย และนำมาซึ่งความสงบสุข

การสักการะ

ประชาชนนิยมมาสักการะพระลับเพื่อขอพรให้ประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน การค้า และชีวิตครอบครัว โดยมักจะนำดอกไม้ ธูปเทียน และเครื่องสักการะอื่นๆ มาถวาย